Coachen van leerlingen met zwakke executieve functies

Praktische strategieën voor op school. Dawson & Guare. Hogrefe: 2024.

In deze geheel herziene versie beschrijven Dawson & Guare hoe je leerlingen met zwakke executieve functies coacht. Ze bieden praktische strategieen voor op school waarbij executieve functies zoals emotieregulatie, taakinitiatie, timemanagement, doelgericht gedrag en planning centraal staan.

Op de backcover is te lezen dat de nieuwe editie onder andere:

• Twee nieuwe hoofdstukken heeft over het coachen van 5- tot 8-jarigen; ook is er meer materiaal voor jongere leerlingen,
• Ingaat op motiverende gesprekstechnieken en cognitieve repititiestrategieën.
• Een hoofdstuk met praktijkvoorbeelden heeft, naast hoofdstukken over zelfevaluatie voor coaches en bouwstenen voor het trainen van executieve vaardigheden.
• Ingaat op het stellen van doelen, actieplanning en voortgangsbewaking.

Het boek start met een aantal hoofdstukken (1 t/m 3) die als inleiding gezien kunnen worden. In dit boek ligt de nadruk op coachingsinterventies. Dawson & Guare geven aan dat deze ‘afgestemd moeten zijn op het gedrag dat het verwerven van oriëntatie op de toekomst en doelgericht doorzettingsvermogen bevordert’. Hiervoor bieden zij in dit boek een coachingsmodel. Een model met als doel zelfbeschikking van leerlingen, maar ook een model waarbij het uitspreken van een ‘verbale’ belofte onderdeel is. Motiverende gespreksvoering en cognitieve herhalingsstrategieën vormen de achtergrond van het model. De auteurs beschrijven enkele essentiële kenmerken voor de toepassing van hun model: coaching moet vrijwillig zijn, de leerling is verantwoordelijk voor het kiezen van de doelen, coaches en leerlingen hebben regelmatig contact, monitoring vindt gedurende het hele coachingsproces plaats. Dit vormt de leidraad voor de verdere uiteenzetting van het boek.

Hoofdstuk 4 gaat over het coachen van middelbarescholieren en hoofdstuk 5 over het coachen van basisschoolleerlingen. Hoofdstuk 6 bevat een aantal voorbeeldcasussen, die prettig zijn voor de beeldvorming en het ‘hoe’ achter de aanpak. Hoofdstuk 7 t/m 14 gaan over het daadwerkelijke coachingsmodel dat de auteurs in het boek centraal stellen. De volgende zaken komen aan de orde en worden besproken: communicatie en relatievorming, open vragen stellen, affirmaties, reflecties, samenvattingen, behoudtaal versus verandertaal en commitment.  Er wordt uitgebreid stilgestaan bij communicatietechnieken, doelen stellen (SMART) en actieplanning.

De passage over zelfregulatie en zelfmanagement (hoofdstuk 2) is zeer verhelderend en de tabellen waarin verschillende strategieën en elementen van zelfmanagement op een rij staan bieden een mooi overzicht. Er zijn veel handige en praktische bijlagen. Die kun je voor eigen gebruik kopiëren. Anno 2024 verwacht ik eigenlijk wel downloadversies op de website van de uitgeverij. Een tip dus.

Het boek biedt stof tot nadenken. Het betekent dat er in de school een coach aanwezig zal moeten zijn die leerlingen met zwakke executieve functies kan begeleiden. Het beschreven coachingsmodel vraagt om een grote kennis- en tijdsinvestering van scholen in professionals die de coaching kunnen uitvoeren. Er zijn weliswaar elementen die een leraar ook kan toepassen in de klas met een coachende pet op, maar het boek doelt nadrukkelijk op expliciete coaching van individuele leerlingen. Er worden enkele suggesties gegeven voor wie coach kan zijn. Ik ben kritisch op enkele suggesties: een vrijwilliger of andere schoolmedewerker (conciërge, secretarieel medewerker etc.) die getraind is, zijn mijns inziens niet de professionals om deze extra ondersteuning te bieden. Elk stapje hoger op de ondersteuningspiramide moet betekenen dat daarmee ook de expertise van de ondersteuner groeit. Gelukkig doen de auteurs ook andere suggesties: zoals een schoolpsycholoog en een leerkracht (die hiervoor vrij geroosterd wordt).

De coaching zoals beschreven in het boek kan een mooie aanvulling zijn op wat er in de klas gedaan wordt aan ondersteuning en versterking van executieve functies. En-en dus. Coaching en training moet niet met elkaar verward worden. Van deze laatste weten we dat deze weinig effect heeft en dan alleen op korte termijn.

Ik moest als lezer me wel even door de opbouw banen. Die vind ik namelijk niet logisch. Ik heb het boek daarom gelezen in hoe ik het wel logisch vond: 1, 2, 3, 5, 8, 4 en zo verder.

Al met al is dit boek een aanrader voor wie coaching wil bieden aan leerlingen met zwakke executieve functies. Dit boek vraagt wel om enige voorkennis van executieve functies. Executieve functies bij kinderen en adolescenten van dezelfde auteurs zou voorafgaand aan dit boek gelezen kunnen worden.

Interesse in het boek? Klik hier om het bij BOL te bestellen (dit is een affiliatelink, als je via deze link iets koopt, verdien ik daar een klein percentage aan).

Terug naar de boekentips.