De taalontwikkeling van het kind

Prof. dr. A.M. Schaerlaekens, Noordhoff: 2021, 3e druk.

In het boek “De taalontwikkeling van het kind” neemt de auteur je mee in de wereld van taal. Het boek beoogt een introductie te zijn voor lezers die zich willen verdiepen in de taalontwikkeling van kinderen. Begrippen worden helder en bondig toegelicht, waardoor het boek prettig leest (ondanks de vele terminologieën die gebruikt worden). Daarnaast worden wetenschappelijke onderbouwingen gegeven vanuit internationaal als nationaal onderzoek m.b.t. Nederlandstalige kinderen.

De auteur heeft het boek geschreven voor ouders, psychologen, pedagogen, linguïsten, logopedisten, therapeuten en leerkrachten en hoopt dat dit boek de nieuwsgierigheid naar taalverwerking oproept.

In 8 hoofdstukken neemt Schaerlaekens je mee in de kinderlijke taalontwikkeling. Elk hoofdstuk kent een vaste opbouw waarbij theorie wordt geïllustreerd met illustraties, onderzoeksresultaten of praktische voorbeelden.

Hieronder volgt per hoofdstuk een korte beschrijving van de inhoud

Hoofdstuk 1 bespreekt de verschillende aspecten van de taalontwikkeling en hierin wordt beeldend beschreven waarom een kind eigenlijk taal verwerft. Ook wordt beschreven hoe kindertaal onderzocht wordt.

Hoofdstuk 2 bespreekt het taalaanbod van de omgeving en gaat in op wat taalaanbod nu precies is (waarbij helpende fragmenten van gesprekken uitgewerkt zijn) en welke kenmerken taalaanbod heeft (bijv. communicatie ontlokkend, als didactisch instrument etc).

Hoofdstuk 3 gaat in op de prelinguale periode, het eerste levensjaar, en beschrijft wat vocaliseren, vocaal spel en brabbelen precies inhoudt. Er wordt uitgelegd hoe er van taal naar communicatie gekomen wordt en er wordt ingegaan op de vroege luisterontwikkeling.

Hoofdstuk 4 beschrijft de vroeglinguale periode waarin de stap wordt gezet van brabbelen naar betekenisvol taalgebruik. De auteur gaat in op eenwoordfases, twee- en meerwoordzinnen en de fonologische ontwikkeling van een kind. Ook wordt taal als spel toegelicht, waarbij kinderen taal gebruiken om tijdens hun spel niet alleen het materiaal uit te proberen, maar ook zinsconstructies. In dit hoofdstuk staan ook weer vele praktische voorbeelden om de theorie te duiden.

Hoofdstuk 5 gaat in op de differentiatiefase in de kleuterleeftijd. In deze fase draait de taalverwervingsmachine op volle toeren en zijn alle talige aspecten in ontwikkeling. Het hoofdstuk gaat in op deze grote veranderingen en geeft voorbeelden van taalproductie tijdens deze periode. Er wordt ingegaan op de fonologische verwerking, semantiek en woordenschat, syntaxis en morfologie. Al deze termen worden uitvoerig uitgelegd en besproken en geïllustreerd met onderzoek en vele praktische voorbeelden.  

Hoofdstuk 6 bespreekt de voltooiingsfase (leeftijd 5-10 jaar). Taal als spel en taalcultuur zijn zeer kenmerkend voor deze fase en worden besproken. De fonologische verwerking en woordenschat wordt toegelicht in deze fase, evenals morfo-syntactische aspecten. Kinderen ervaren dat taalgebruik in verschillende situaties (school, thuis en sport) ander is (ze komen in aanraking met moedertaal, vreemde talen en dialecten). Aan het einde van deze fase beheerst het kind zijn moedertaal volledig en kan het verbaal communiceren met iedereen uit zijn omgeving.

Hoofdstuk 7 gebruikt de auteur om dieper in te gaan op twee- en meertaligheid. Er wordt uitgelegd wat tweetaligheid is en er wordt dieper ingegaan op verschillende taalvarianten. Door de vele praktijkvoorbeelden krijg je als lezer een goed beeld van bijvoorbeeld simultane tweetaligheid ( als een kind opgroeit met twee moedertalen). Een andere mogelijkheid die kan ontstaan is dat een kind naast de moedertaal op een later tijdstip wordt geconfronteerd met een tweede taal (bijvoorbeeld op school). Dit noemt men successieve tweetaligheid. De schrijver legt deze begrippen duidelijk uit en licht ook toe welke problemen er bij deze vormen van tweetaligheid kunnen voorkomen.

Hoofdstuk 8 is het slothoofdstuk en gaat in op taalproblemen bij kinderen. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op spraakstoornissen, articulatiestoornissen, stotteren en taalstoornissen.  Ook wordt uitgebreid informatie beschreven over specifieke taalstoornissen zoals kinderafasie (met heldere praktijkvoorbeelden die de uitleg van deze stoornis illustreren) en niet specifieke taalstoornissen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met het benadrukken van het belang van het serieus nemen van taalstoornissen.

Achterin het boek staat een begrippenlijst. Gedurende het hele boek worden belangrijke termen in de kantlijn dikgedrukt, zodat deze achterin bij de begrippenlijst makkelijk terug te vinden zijn.

Als je dit boek gelezen hebt, dan heb je een compleet overzicht gekregen van de taalontwikkeling van een kind. Het geeft inzicht en informatie voor leerkrachten, logopedisten, psychologen en behandelaren die te maken hebben met kinderen en meer inzicht en grip willen krijgen op de taalontwikkeling. Ondanks dat het boek veel terminologieën bevat, worden deze duidelijk toegelicht en leest het boek prettig.

Interesse in het boek? Klik hier om het boek bij BOL aan te schaffen.

Terug naar de boekentips.

Anne-Marie Visser schreef de review voor BreinBloeiers! Anne-Marie is orthopedagoog-generalist en heeft veel ervaring in het onderwijs. Ze werkt in een maatschap, heeft een eigen praktijk, doceert aan de universiteit van Leiden en verzorgt trainingen over verschillende onderwerpen.