Kleuters laten groeien in executieve functies. Hoe? Zo!

Zet je EF-bril op, praktijkboek, Sanne Feryn, Lannoo Campus, 2021.

In dit praktijkboek staan allerlei oefeningen, tips en adviezen voor in de kleuterklas. In dit boek wordt uitgegaan van 3 didactische bouwstenen: interactie (wat zeg je, wat ‘stuur’ je etc.), activiteiten (hoe oefen en versterk je) en klassenorganisatie. Verschillende spelen worden beschreven, waaronder een aantal uitgebreide poppenspelen. Een aantal prentenboeken worden besproken in het licht van het EF-gedachtengoed. Om EF uit te leggen gebruikt auteur Sanne Feryn een luchthavenmetafoor. In het boek wordt met name stilgestaan bij: impulscontrole, werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit en emotieregulatie. Feryn verheldert ook wat EF niet zijn. Het is geen discipline, structurering of bijbrengen van gehoorzaamheid. Het begrip EF is veelomvattend en wellicht complex. Deze expliciete exclusie is waardevol om EF en alles wat daarbij komt kijken goed te duiden.

Het betreft een Vlaamse uitgave dat ook goed in de Nederlandse onderwijssetting kan worden ingezet. Ik vond het erg verrijkend om te lezen hoe onze zuiderburen met EF bezig zijn. De net even andere inzichten, net even andere oefeningen en net even andere manier van verwoorden of overbrengen heb ik als een mooie aanvulling ervaren op mijn eigen EF-kader. Daarnaast vond ik de verwoording rondom de drie verschillende vormen van impulscontrole ook heel verhelderend en toegankelijk.

Feryn staat nu het theoretische deel, en voordat ze overgaat naar het praktische deel van het boek, stil bij de eigen EF van de leraar, de doelgroep voor wie dit boek geschreven is. Aan de hand van een checklist kun je kijken hoe je er zelf voor staat. Uiteraard betreft het hier geen genormeerde test, maar biedt het de leraar inzicht in het eigen handelen, maar ook op het proces dat zijn leerlingen nog moeten doorlopen. Dat helpt bij het scheppen van reële verwachtingen.

Er is in dit boek ook aandacht voor de rol en de werking van de hersenen. Verschillende hersengebieden en de complexe samenwerking daartussen worden uitgelegd. Vervolgens staat Fery stil bij een 9-tal principes die belangrijk zijn als je in de kleuterklas aan EF werkt. Drie van deze principes zijn: daag de EF expliciet uit, creëer rust en bied structuur. Scaffolding, externe hulpmiddelen en tools komen aan bod.

De ondertitel Zet je EF-bril op is niet voor niets gekozen. Dit boek is ontstaan vanuit het initiële boek en project Zet je EF-bril op dat uitgaat van eerdergenoemde bouwstenen. Vanuit de bouwstenen wordt het boek verder opgebouwd en worden er heel veel tips en adviezen gegeven die aansluiten bij de doelgroep. Aansluiten bij de zintuigen, stop-denk-doe, spiegelspraak, stressbestrijders en aandacht voor overgangsmomenten zijn een aantal aspecten die in het boek besproken worden en die je terugziet komen in verschillende activiteiten.

Er worden in het boek worden verschillende activiteiten beschreven. Wat ik zou enorm fijn vind is dat Feryn verschillende soorten activiteiten beschrijft. Zo zijn er reactiespelen, geheugenspelen, poppenspelen, gezelschapsspelen, bewegingsspelen die aan bod komen. Ook worden er voor elke kern-EF prentenboeken genoemd. Het handige is dat er hiervan ook een overzicht is opgenomen. Lijkt mij superhandig voor in de klassenmap: dan kun je afvinken wat je hebt gedaan. Of je noteert de datum erbij en hebt zo overzicht over wat je gedurende een jaar hebt aangeboden in jouw groep.

Feryn besteedt ook aandacht aan een EF-ondersteunende klassenorganisatie. Voor het stimuleren van EF bij leerlingen kan de klassenorganisatie daarbij ondersteunen. Ze geeft onder andere de tip om onderprikkeling en overprikkeling te vermijden in je klas en biedt daarvoor een handig stappenplan aan de hand waarvan je je klas en klassenmanagement onder de loep kunt nemen. Feryn pleit ook voor het betrekken van ouders.

Op www.ef-bril.be kun je de bijlagen downloaden. In het boek zelf vind je hiervoor een code. Je hebt hier pas toegang toe als je het boek hebt aangeschaft. En dat raad ik je aan te doen als je de EF van jouw kleuters naar een hoger plan wil tillen!

Interesse in dit boek? Klik hier om het boek bij BOL aan te schaffen. (Dit is een affiliate-link. Wanneer je via deze link iets koopt, verdien ik daar een klein percentage aan.)

Er is ook een aanvullende kaartenset beschikbaar! Bestel de kaartenset hier bij BOL of klik op de afbeelding hieronder.

Deze kaarten zijn een coachingsinstrument om leerkrachten in het basisonderwijs te ondersteunen om EF te stimuleren. De kaartenset bestaat uit 3 delen: een deel met coachingsvragen, een deel met een korte en krachtige uitleg over wat EF zijn, aangevuld met tips en adviezen, en een deel gericht op interactie. Het handige van de kaarten is dat je ze los bij je kunt nemen en zo steeds aan iets kunt werken. De opbouw en opmaak ken je uit de boeken van Feryn en Malfait en in die zin sluiten ze daar naadloos op aan. Een waardevolle praktische aanvulling op de boeken!

Terug naar de boekentips.