Mijn common-sense’jes tegen dwaalwegen

Enige tijd geleden stelde ik een kritische vraag op LinkedIn aan een dame over een boek dat zij aanprees. Het betrof een boek die een aanpak voor het leren lezen beschrijft waar ik vraagtekens bij zet omdat het ver afbuigt van wat we weten uit studies over een efficiënte leesaanpak. Ik stelde een kritische vraag en kreeg antwoord: ‘Je kunt niet oordelen, want je hebt het niet gelezen’, was het (slappe) antwoord. Wat ge-heen-en-weer-bericht ontstond. Je snapt het misschien al: mijn berichten zijn verwijderd en ik ben geen eerste connectie meer. 🤭 Ik zie het vaker gebeuren, als het te heet onder de voeten wordt, dan worden berichten verwijderd. Zorgelijk! Vooral ook omdat men het presenteert als dé aanpak, alsof al het andere (het bewezen) dus niet werkt en waarbij er slim wordt ingespeeld op de wanhoop van ouders en leraren.

Gelukkig snijden deze dwaalwegen geen hout. Als je weet waar je op moet letten dan filter je ze er zo uit. Ik geef je graag mijn common sense’jes:

Wees op je hoede als:

Men geen kritische vragen beantwoordt en je verwijdert. Dit is hét bewijs dat je met een dwaalweg te maken hebt, want kom op, als het hout had gesneden dan hadden kritische vragen onder de tafel geveegd kunnen worden.

De achtergrond van de betrokkenen discutabel is kijkend naar de inhoud die tentoongespreid wordt. Dit zijn vaak geen gedragswetenschappers. (Soms wel helaas, en die vraag ik bij deze nog maar eens hun ethiek én code onder de loep te nemen.)

Je vooral wordt bedolven onder positieve ervaringen van anderen (‘en toen zei die moeder huilend dat nog niemand haar dit verteld had’ of ‘binnen één sessie was de blokkade verholpen’) in plaats van onderbouwing en verwijzing naar bewezen effectiviteit. Dit wordt de valkuil van anekdotisch bewijs genoemd.

Als het een hoog wc-eend gehalte heeft. Men is heel kundig in het in het licht zetten van hun ‘deskundigheid’. Het klinkt ook goed, logisch of aannemelijk. In hun optiek is de enige oplossing hún oplossing. Er zijn geen negatieve ervaringen bekend. Het bewijs: de talloze mensen die reeds geholpen zijn.

Als geen enkele professor, hoogleraar of ander hooggeplaatst wetenschapper (of zijn/haar onderzoeksteam) hier over rept of hier zijn naam aan verbindt of eigen onderzoek naar heeft gedaan. Of als conclusies van bestaande onderzoeken totaal verkeerd geïnterpreteerd worden in faveure van het eigen gelijk. Als het niet peer reviewed is of er geen meta-studies hebben plaatsgevonden zouden er ook wat alarmbellen af moeten gaan.

Als je flink moet zoeken naar de achtergrond van deze professional! Van een aantal aanbieders van dwaalwegen ben ik er nog steeds niet achter. Zodra je op informatie stuit gaat het vaak alleen maar over ‘hoe het voor mij begon’ en ‘toen dacht ik dat anderen er ook geholpen mee zouden zijn’. Soms kom je niet verder dan coach. Helaas is coach een vrij beroep. Iedereen met een cursus op zak mag zich coach noemen. Gek toch eigenlijk, reden voor een inwendig alarmbelletje in ieder geval.

Vaak hebben deze aanpakken een hoog bevestigingsvooroordeel. Deze ‘professionals’ omringen zichzelf vaak alleen met ja-knikkers en zoeken vaak alleen die literatuur op die hun ideeën vergoeielijken.

Doe je voordeel met mijn common-sense’jes! Gooi dat knuppeltje eens in het hoenderhok, je merkt het gauw genoeg. Wees kritisch, loop niet gelijk als een dulle dries achter een idee aan dat zo fantastisch wordt voorgehouden. Gelukkig zijn er genoeg vooraanstaande (gedrags)wetenschappers die ons wijzen op deze dwaalwegen. Van der Leij (Dit is dyslexie, 2016) en Braams (Handboek Dyslexie, 2019) beschrijven in hun boeken dwaalwegen op het gebied van dyslexie. Walhout (2014) beschreef de wankele basis van beelddenken. Voor de effectiviteit van INPP-reflextherapie en aanverwante interventies is wetenschappelijk bewijs zeer mager. Ook de Davis-methode en veel ‘anders leren’-methoden behoren tot de dwaalwegen. Debruyckere en Kirschner schreven meerdere boeken over onderwijsmythen. Deze boeken zijn ook zeker de moeite waard. Ook meervoudige intelligentie hoort in het rijtje van dwaalwegen thuis. Er is geen theoretische onderbouwing voor de verschillende intelligenties. De onderliggende definiëring strookt niet met wat we inmiddels weten over intelligentie. Het idee dat met specifieke bewegingen (voor oog of lijf) dyslexie verholpen kan worden is ook onjuist. Laat je dus juist informeren. Dat begint al bij WIE je de vraag neerlegt.

Ik hoop dat je iets hebt aan deze common sense’jes!

Heb jij nog een common-sense’je voor mij? Ik hoor het graag, dan kan ik deze toevoegen aan het lijstje.

Aanvullingen:

In april 2023 stuitte ik op een interessante toevoeging.

http://pedrodebruyckere.blog/2023/04/27/wat-als-een-onderwijsmythe-nog-slechter-wordt-zombie-ideas-lethal-mutations-escalatie-jeroen-janssen/

De volgende aanvullingen voegde ik toe na het schrijven van mijn blog Weg met de Dwaalweg. Lees deze ook!

Al een tijdje beschikbaar als gratis boek in pdf: Op de schouders van reuzen

Op 29 oktober 2023 kwam ik via LinkedIn een post van Paul Kirschner tegen: https://www.kirschnered.nl/2023/10/29/let-op-mythe-alert/

Op 14 november 2023 nam ik deel aan het WIB-congres: daar leerde ik dat de volgende drie mythen nog steeds de ronde doen:

• We gebruiken maar 10% van ons brein (niet waar)
• De leerpiramide van Bales laat zien hoe we het beste leren (debunked – niet waar).
• Leerproblemen zijn te verklaren uit het feit dat hersenhelften niet goed samen werken (niet waar)

Op 19 november 2023 stuitte ik op een open brief van een aantal vooraanstaande Vlaamse wetenschappers die zich zorgen maken over de opkomst van de reflexintegratie. Ook de Vlaamse (online) kranten (o.a. De Morgen en De Standaard) schreven hierover. Een van de Vlaamse ondertekenaars stuurde via LinkedIn een aanvullend artikel door dat professionals oproept om dwaalwegen en mythen te weren. Op 7 februari 2024 werd een vergelijkbare brief door vooraanstaande Nederlandse wetenschappers verspreid. Het werd opgepikt door NU.nl. Ook Didactief Online plaatste deze brief. Er is ook een radiofragment beschikbaar met de initiatiefneemster.

Op 24 november 2023 werd ik via LinkedIn gewezen op het antwoord van Kennisrotonde op de vraag: Hebben lateralisatieoefeningen effect op ontwikkeling handvoorkeur en taal- en schrijfvaardigheid bij kleuters?

Op 24 november 2023 schreef Pedro Debruykere een blog over de ophef rondom Bodymap. Verzonnen onderzoeken, verkeerde interpretaties enzovoorts.

In juni 2024 is het boek Eigen onderzoek eerst van Adriaan ter Braack (linkt door naar BOL) uitgekomen waarin hij uitlegt hoe pseudowetenschap terrein wint. Hij legt ook uit waarom het aannemelijk klinkt en dat echt iedereen ten prooi kan vallen. Ook legt hij uit hoe je je hieruit kunt bevrijden. Echt een aanrader!

Lees ook:

Dit onderwerp houdt me bezig! Ik schreef nog twee blogs over dit onderwerp:

Weg met de dwaalweg

Is wetenschap uit de gratie?

TERUG NAAR DE PAGINA NEUROMYTHEN EN DWAALWEGEN