Taal op school

Taal op school, 75 vragen over taalbeleid in het secundair onderwijs. Kris van den Branden & Marieke Vanbuel. Uitgeverij Pelckmans, 2023.

Als onderwijsadviseur heb ik basisscholen geadviseerd ten aanzien van hun taalbeleidsplannen. De laatste jaren horen we steeds dat het taal- en leesniveau van de jeugd verslechtert.  Daarom was ik dan ook nieuwsgierig hoe taalonderwijs en taalbeleid vorm kan krijgen binnen het voortgezet onderwijs. Dit boek geeft daarvoor een uitgebreide, goed onderbouwde en bovendien complete handreiking.

Dit boek is geschreven voor docenten (Nederlands, maar zeker ook van andere vakken), directies, taalbeleidscoördinatoren en onderwijsondersteuners om de taalontwikkeling van leerlingen in het secundair (Vlaams) en voortgezet (Nederlands) onderwijs te stimuleren. Dit doen de schrijvers aan de hand van 75 vragen verdeeld over vier delen. Elk hoofdstuk beantwoordt vanuit recent wetenschappelijk onderbouwde informatie de gestelde vraag op een goed leesbare manier.  

De schrijvers gaan uit van deze definitie van taalbeleid: “Een taalbeleid is een gezamenlijke, doordachte en goed opgevolgde combinatie van initiatieven waarmee schoolteamleden: (1) effectief taalstimulerend onderwijs in elke klas trachten aan te bieden; en (2) een leeromgeving voor leraren trachten te creëren, om zo samen de taalcompetenties van de leerlingen te versterken”.

Deel één bestaat uit inleidende hoofdstukken over onder andere het nut van taalbeleid, waar taalbeleid over gaat en welke verschillende typen taalbeleid er zijn. Het sluit af met een handige zelftest om te ontdekken welk type taalbeleid jouw school heeft: een papieren taalbeleid, spooktaalbeleid, willekeurig taalbeleid of strategisch taalbeleid?

Deel twee gaat over effectieve taalstimulering. Het is vooral een theoretisch deel waarin alle facetten van kwalitatief goed taalstimulerend onderwijs aan bod komen. Van onder andere doelen/eindtermen, taalverwerving, begrijpend lezen en luisteren, leesstrategieën, leesmotivatie, schrijfvaardigheid, spelling- en grammatica, taalbeschouwing, spreekvaardigheid, debatteren tot technologie binnen taalonderwijs, inzetten van groepswerk, literatuuronderwijs, tweedetaalverwerving en anderstaligen, en nog meer, alles komt aan bod. Ook wordt het belang geopperd dat taalstimulering niet alleen belangrijk is bij de vakgroepen Nederlands, maar dat er binnen alle vakgroepen over taal wordt nagedacht en aan wordt gewerkt. Een goede taalbeheersing in het Nederlands zorgt er namelijk ook voor dat leerlingen vlotter tot leren komen bij andere vakken.

Deel drie gaat over noodzakelijke componenten in de leeromgeving voor leraren. Om taalbeleid effectief te laten slagen binnen de school is het van belang dat leraren samenwerken en van elkaar leren door collegiale observaties en er goed taalstimulerend lesmateriaal wordt gebruikt. Ook worden suggesties gegeven hoe ouderbetrokkenheid gestimuleerd kan worden.  Verder komt aan bod wat belangrijk is bij het aangaan van partnerschappen met professionals die de school kunnen begeleiden en wat samenwerking met andere scholen kan opleveren.

Deel vier, tenslotte, geeft je als lezer en schoolteam strategieën voor taalbeleid. Dit deel geeft antwoord op alle vragen hoe jullie als team het taalbeleid binnen de school praktisch kunnen vormgeven èn kunnen implementeren zodat het duurzaam en effectief wordt.

Het boek kan uiteraard in zijn geheel gelezen worden, maar is ook zo opgezet dat elke vraag (dus elk hoofdstuk) min of meer op zichzelf staat dus ook apart gelezen kan worden als je op zoek bent naar antwoorden op een specifiek onderwerp of vraagstuk.

Het boek levert naast veel wetenschappelijk onderbouwde theorie veel praktische materialen.  Zoals een checklist om het huidig taalbeleid op jouw school in kaart te brengen, kijkwijzers voor collegiale observaties, tools en lesmaterialen. Er staan meerdere QR-codes in naar externe links van materiaal en artikelen (en ze werken, ik heb het gecheckt). Op de website van de uitgever staan nog meer links naar materialen en voorbeelden van een taalbeleidsplan. Superhandig allemaal!

Ik vond het boek heel prettig leesbaar, stevig wetenschappelijk onderbouwd en compleet. Alhoewel het boek geschreven is voor de Vlaamse scholen is het zeker ook goed bruikbaar voor scholen in Nederland, zeker de theoretische hoofdstukken en adviezen voor leraren en schoolteams. Er worden ook termen gebruikt die passen bij het Vlaamse schoolsysteem, wat toch wat anders in elkaar steekt dan we in Nederland kennen, maar daarover heb ik zelf dan ook weer wat geleerd!

Interesse in dit boek–> klik hier om het bij BOL aan te schaffen (dit is een affiliatelink, als je via deze link iets besteld ontvang ik een klein percentage.

Terug naar de boekentips.

Deze review is geschreven door Judith de Vries. Zij is orthopedagoog generalist en werkzaam bij een schoolbestuur. Zij heeft PABO gedaan en adviseert in haar werk leraren en ouders. Ze is tevens supervisor NVO en NIP.