Taalontwikkelingsstoornissen (BAO en SBO)

In het basisonderwijs en het speciaal basisonderwijs. Signaleren, praktische handelingsadviezen en tips. Bernadette Sanders. Lannoo Campus: 2023.

Dit boek schreef Sanders specifiek voor de onderwijssetting. Ze staat stil bij wat TOS is, hoe de taalverwerving tot stand komt en hoe je TOS kunt signaleren. Ook besteedt ze aandacht aan de communicatieve redzaamheid (met handige kijkwijzer!) en de sociaal-emotionele ontwikkeling. In het onderwijs is het belangrijk dat er aandacht is voor psycho-educatie, dus ook daar staat Sanders bij stil. Ook wijdt zij hoofdstukken aan TOS in relatie tot executieve functies, gedrag, lezen, begrijpend lezen, rekenen, dyslexie en meertaligheid. Ze eindigt met de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van het kind met TOS en een goede overdracht naar het vervolgonderwijs.

Taalontwikkelingsstoornissen zijn nog relatief onbekend. Alhoewel de prevalentie hoger ligt dan enkele bekende ontwikkelingsstoornissen, blijkt in de praktijk dat men minder bekend is met TOS. Daarin ligt een missie van de auteur: meer bekendheid over TOS. Er worden verschillende tips gegeven. In ons review van Taalontwikkelingsstoornissen bij het jonge kind zetten we er reeds een aantal op een rij. Ook in dit boek zijn deze tips terug te vinden. Uiteraard worden er meerdere tips gegeven in dit boek en daaruit belicht ik graag de volgende: Model en geef het goede voorbeeld. Sanders wijdt er specifiek een paragraaf aan, maar in heel haar boek is het belang van modelen en het goede voorbeeld geven terug te lezen. ‘Gebruik zelf correcte taal’, ‘Blijf zelf rustig’ etc. Juist voor kinderen met TOS geldt: ‘kinderen luisteren niet naar wat je zegt, kinderen luisteren naar wat je doet’. Dat wat de leerkracht doet is zo ontzettend belangrijk. Ook in dit boek staat Sanders stil bij ‘rode vlaggen’. Wat fijn om deze te hebben als onderwijsprofessional. Dit maakt niet alleen dat er beter ‘gezien’ kan worden, maar ook beter kan worden aangesloten op wat een leerling nodig heeft. Gedrag zien en erkennen is dan één ding, weten wat de hulpvraag eronder is een ander. Daar staat Sanders uitgebreid bij stil. Mooi, dat past bij het handelingsgericht werken dat op veel scholen wordt ingezet. Vroege signalering is van belang, en hoewel kinderen in hun vroege ontwikkeling grote stappen maken is het belangrijk dat bij kinderen met TOS vroeg helder wordt (middels diagnostiek) wat er nodig is. Daar waar kinderen zonder TOS taalvaardigheden en woorden gaandeweg oppikken, is bij kinderen met TOS een nadrukkelijk aanbod nodig om hen te stimuleren in hun ontwikkeling. Taal is belangrijk voor veel dingen. De sociale contacten en het executief functioneren zijn daar enkele voorbeelden van. Als taal een belemmering is dan vormt dat een drempel om sociaal te interacteren met anderen. Onze uitvoering wordt aangedreven door onze innerlijke taal. Als dat niet lukt, dan kom je niet tot uitvoering. Startproblemen, problemen met onthouden van de opdracht, niet weten waar en hoe te beginnen zijn dan aan de orde.

Samenwerken met ouders en hulpverleners, zoals een logopedist, is belangrijk. Sanders staat ook stil bij wat je kunt doen als ouders zorgen niet delen of het belang van aanvullend onderzoek niet ondersteunen. Erg verhelderend vond ik de goed bedoelde, maar niet helpende opmerkingen, zoals ‘ik begrijp je niet’, ‘ik weet niet wat je zegt’ en ‘praat eens wat duidelijker’. Simpel te vervangen door: ‘Kan je het nog een keer vertellen, ik heb niet goed geluisterd.’ Herhalen (‘Jij zei….’) en goed teruggeven sluiten daar mooi op aan.

Dit boek is de herziene versie van Taalontwikkelingsstoornissen in de klas (2017). Het is een aanrader voor iedereen in het (speciaal) basisonderwijs.

Interesse in dit boek? Klik hier om het boek bij BOL aan te schaffen.

Terug naar de boekentips